Kamień ku czi Baszkirów poległych w Bitwie pod Lipskiem
Na niewielkim kamieniu kilkadziesiąt metrów przed cerkwią widnieje tablica z napisem i rysunkiem jeźdźca w tatarskim stroju z łukiem w ręku. Kamień upamiętnia udział Baszkirów w Bitwie pod Lipskiem, cerkiew – wszystkich żołnierzy imperium rosyjskiego.
Cerkiew św. Aleksego w Lipsku.
Gdy patrzę ze szczytu Pomnika Bitwy Narodów (czytaj TUTAJ) w strone centrum miasta, od razu rzuca sie w oczy lśniąca w słońcu złota kopuła cerkwi. To cerkiew św. Aleksego, rosyjski pomnik poległych w bitwie.
Przygotowania do budowy świątyni rozpoczęto w 1907 roku od zbiórki pieniędzy przeprowadzonej w Rosji i w Niemczech. Trzy lata później powstał komitet budowy, jego honorowym przewodniczacym został książę Michał Aleksandrowicz Romanow. Czwarty syn cara Aleksandra III, młodszy brat cara Mikołaja II, jednodniowy car Rosji w 1917 roku). Władze Lipska przekazały pod budowę cerkwi działkę znajdującą się na dawnym polu bitwy. Świątynię zaprojektował Władimir Pokrowski, a prace budowlane trwały do 1911 roku. Poświęcenie cerkwi nastąpiło 30 października 1913 roku. Wśród gości byli m.in. wielki książę Cyryl Władymirowicz Romanow (wnuk cara Aleksandra II a w latach 1924 -38 tytularny car), ostatni król Saksonii, Frydery Augsut III i cesarz Niemiec Wilhelm II. Dwa tygodnie wcześniej w krypcie cerkwi pochowano szczątki nieznanych żołnierzy.
Ikona Chrystusa Pantakratora i dwa złote anioły na frontonie cerkwi.
Cerkiew ma wysokość 65 metrów, pomalowana jest na biało, przód zdobi ikona Chrystusa Pantakratora i dwie złote postacie aniołów. Cebulasta kopuła pokryta jest złotymi blachami. Dzieli się na dolną (podziemia) i górną cerkiew. Posiada siedem dzwonów. Wewnątrz znajduje się wysoki na 18 metrów ikonostas, który ofiarowali dońscy Kozacy. Ikony napisał Emalianov z Moskwy. Z sufitu zwisa żyrandol składający się 68 lamp, w 1916 roku podarował go rosyjska Duma, wykonany był z uralskiego jaspisu. Po II wojnie światowej jaspis zastąpiło szkło.
W krypcie wiszą małe ikony i portrety cara Aleksandra I i marszałka Kutuzowa. Pochowani tutaj są tutaj, przeniesieni 10 lipca 1867 roku z Nowego Cmentarza św. Jana: zięć Kutuzowa, książę generał Mikołaj Daniłowicz Kudaszew (dowódca gwardii Płatowa), generał Iwan Jegorowicz Schewitsch (dowódca lekkiej kawalerii) podpułkownik Andriej Jurgenjew (dowódca regimentu grenadierów w I dywizji III korpusu Rajewskiego).
Napis wyryty po lewej stronie portalu cerkwi.
Po obu stronach portalu wejściowego znajdują się tablice z napisami:
“Pamięci 22 tysięcy żołnierzy rosyjskich poległych za wolnośc Niemiec w 1813 roku w Bitwie Narodów między 16 a 19 października.
Wzięli udział: 127 tys. Rosjan, 89 tys. Austriaków, 72 tys. Prusaków, 18 tys. Szwedów.
W bitwie poległo: 22 tys. Rosjan, 16 tys. Prusaków, 12 tys. Austriaków i 300 Szwedów.”
Epitafium na bocznej ścianie cerkwi.
Na bocznej ścianie cerkwi pod arkadami wiszą epitafia poświęcone poszczególnym pułkom bioracym udział w bitwie. Za cerkwią kamień poświęcony nieznanemu żołnierzowi z regimentu Czernigowa z III dywizji rosyjskiej piechoty. Tuż obok cenotaf pochowanego w krypcie Andrieja Jurgeniewa.
Cenotaf Andrieja Jurgieniewa.
Po wyjściu z terenu cerkwi warto przejść kilkadziesiąt metrów. Tu na skraju parku stoi monument poświęcony udziałowi w Bitwie pod Lipskiem Baszkirów. Wzięły w niej udział 1,2,5,9 i 14 pułki baszkirskie. O ich udziale wspominał m.in. we wspomnieniach francuski generał de Marbo. Podkreślał ich męstwo, ale i ogromne straty jakie ponieśli atakując rosyjska piechotę. Ciekawostką jest, że użycie przez Baszkirów łuków w bitwie pod Lipskiem było ostatnim przypadkiem użycia tej broni w europejskich bitwach. Kornet (odpowiednik podporucznika) z 5 pułku baszkirskiego Nig Metulla Gazejew, kapitan Kutligilde Iszimgulow i setnik Ankasjuk Temirbajew otrzymali order św. Anny, inni zaś żołnierze 14 pułku – Ordery Zasługi.
Do cerkwi można dojechać tramwajem nr 15 z centrum Lipska (np. spod Dworca Głównego) lub spod Pomnika Bitwy Narodów, wysiąśc trzeba na przystanku Technishes Rathaus.
Cenotaf Jurgieniewa.
Cenotaf Jurgieniewa.
Kamień ku czci Baszkirów.
Cerkiew św. Aleksego w Lipsku.
Adam Gąsior
szukając napoleona 