Łatwo przeoczyć te niepozorny pomnik przejeżdżając przez wieś Prace ku Pomnikowi Pokoju. Stoi na trawniku po prawej stronie, niewielki – trzy betonowe trójkąty połączone w środku krzyżem.
Wieś Prace była w 1805 roku liczyła ok. 300 mieszkańców. Miała tego pecha, że znajdowała się w nieomal w centrum pola bitwy. Mieszkańcy pod koniec listopada opuścili Prace i z dobytkiem schronili się w lesie. Jedynym, który został był syn gospodarza Tumy z domu nr 43. Całą bitwę przesiedział on w piwnicy.
2 grudnia 1805 roku do pierwszej potyczki w Prace doszło ok. godziny 9:00. Żołnierze francuskiego 14. pułku piechoty liniowej brygady generała Thiebault pod dowództwem pułkownika Jacquesa Mazasa starli się z Rosjanami z awangardy pod dowództwem pułkownika Monachtina (2 bataliony pułku nowogradzkiego obsadziły właśnie Prace). Na samym początki zginął płk Mazas, jego żołnierze gwałtownie się wycofali.
Thiebault opanował chwilowy bałagan i uderzył na czele 2. batalionu 1 4 pułku na Rosjan, jednoczesnie36 pułk uderzył z innej strony na sama wieś. Rosjanie szybko zostali pokonani, część dostała się do niewoli. Odrzucone zostały również pułk apszeroński, brygada Repnińskiego. Rosyjski dowódca brygady generał Berg został ranny. Wieś Prace został opanowana przez Francuzów, o czym zawiadomił Kutuzowa generał Wodnianski. Rozpoczęła się krwawa walka o wzgórze Prace…
Na trzech stronach krzyża na pomniku umieszczono cytaty z Biblii w języku czeskim:
„+ / Ti, kteří zažili strach / a tělesnou trýzeň, / patří na celém světě k sobě.”,
„+ / Člověk může sám sebe / plně nalézt jen v opravdovém / darování sebe samého.”,
„+ / Kristus vstal z mrtvých, / smrtí smrt překonal / a jsoucím ve hrobech život daroval.”
Budowę pomnik sfinansowały władze miejscowości Prace. Pomnik odsłonięto 26 listopada 2005 roku, kilka dni przed 200. Rocznicą bitwy pod Austerlitz. Autorem projektu jest Jan Tomíček
Adam Gąsior
szukając napoleona 