Pałac w Dessau, w którym Dąbrowski spotkał się z Napoleonem.
To właśnie do Dessau wezwany został z Włoch generał Dąbrowski i tu po raz pierwszy padł pomysł wywołania powstania antypruskiego w Wielkopolsce.
Armia Francuska rozbiła wojska pruskie pod Jeną i Auerstädt 14 października 1806. Po obu starciach pruska armia zubożała o 45 tysięcy żołnierzy. Trzy dni dni później Prusacy stracili dalsze pięć tysięcy żołnierzy w bitwie pod Halle. Szybko wycofywali się na wschód a Napoleon wiedział, że będzie za nimi musiał podążyć na ziemie polskie. Potrzebował dywersji na tyłach Prusaków, potrzebował lokalnych przewodników. Do obu ról najlepiej nadawali się Polacy marzący o odzyskaniu niepodległości i wygnaniu Prusaków z Wielkopolski. Oczywiście cesarzowi przydałoby się także wzmocnienie świeżymi żołnierzami. O Polakach – obliczu wojny na progu i ewentualnie na terenach ich dawnego państwa, pomyślał juź wcześniej.
Jeszcze 20 września powołał tzw. Legię północną, której dowództwo powierzył generałowi Józefowi Zajączkowi. Miała ona się składać z dezerterów i jeńców z armii pruskiej. 5 października posłał do Włoch po generała Jana Henryka Dąbrowskiego, którego cenił za bojowośc i mir wśród polskich żołnierzy. Generał dotarł do Prus, gdy Napoleon zmierzał ku stolicy Prus – Berlina. Swoją kwaterę miał w pałacu w Dessau. Tam też się spotkali i tam też Dąbrowski otrzymał rozkaz wyjazdu do Poznania i stworzenia tam regularnych oddziałów polskich. W Wielkopolsce generał walczył już podczas Insurekcji Kościszkowskiej.
Cztery dni później w Poczdamie Dąbrowski przedstawił cesarzowi plan sformowania armii liczącej 40 000 żołnierzy. Oficerów chciał zabrać z innych jednostek napoleońskich lub znaleźć wśród ochotników, zaś sprawami cywilnymi miał się zająć Józef Wybicki. 3 listopada Dąbrowski otrzymał polecenie zoragnizowania powstania w Wielkopolsce. Już 7 listopada wydał w Poznaniu pierwsze dekrety, m.in. powołujące Polaków do wojska.
Pałac w Dessau stoi na skraju dawnej starówki. Mieści się w nim muzeum historii Dessau.
Pałac w Dessau.
Oczywiście większośc turystów przyjeżdża do Dessau nie dla Napoleona (nikt do tej pory jeszcze nie pytał w muzeum o jego pobyt), ale dla Bauhausu i Willi Mistrzów. W roku 1996 budynek awangardowego architekta Gropiusa w Dessau (oraz sdrugi w Weimarze) został wpisany a listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Wyższa Szkoła Projektowania (Bauhaus) była siedzibą ówczesnej niemieckiej awangardy. Budynek zaprojektował Walter Gropius, do użytku oddany został w 1926 roku. Przykładem modernizmu w architekturze i projektowaniu, są również Domy Mistrzów (autorstwa wybitnych architektów). Z siedmiu przetrwało pięć a dwa z nich możan zwiedzać.
Budynek Bauhaus od strony dziedzińca.
Budynek Bauhaus.
Jedna z Willi Mistrzów w Dessau. Mieszkał w niej m.in. Kurt Weill.
Adam Gąsior
szukając napoleona 