Mogiła Pokoju na wzgórzu Prace to najokazalszy pomnik wystawiony żołnierzom walczącym i ginącym w bitwie pod Austerlitz.
Mimo, że wierzchołek wzgórza Prace jest porosły (inaczej niż w 1805 roku) wyniosłymi drzewami, to i tak z daleka widać górną część Mogiły Pokoju.
Założony przez księdza Aloisa Slovaka w Sokolnicach w roku 1899 “Komitet do budowy dostojnego ossarium na całkowicie pustym polu walki pod Austerlitz” (czytaj: TUTAJ) zdecydował jednogłośnie o miejscu przyszłego pomnika – na wzgórzu Prace, które odegrało kluczową rolę w bitwie.
Pozostało zebrać pieniądze, wybrać projekt, zbudować sam pomnik. Trochę to potrwało.
Początek był optymistyczny, już w 1901 roku rosyjskie ministerstwo wojny przekazało na konto Komitetu 13 150 rubli (50 000 koron), połowę potrzebnej sumy. Rząd austriacki przysłał 2 500 koron, rząd francuski – 12 222 franki (11 000 koron), rada miejska Paryża – 1 000 franków (ok. 900 koron). 30 000 koron zdobyto z publicznych zbiórek a resztę ze sprzedaży widokówek z rysunkiem projektu pomnika.
Co do samego pomnika i jego charakteru, dyskusje w Komitecie były gorące. Ale nie do końca wiedziano, czy pomnik ma być tylko grobowcem, do którego zniesione zostaną zwłoki ze zbiorowych grobów rozsianych po okolicy, czy też ma być kaplicą. Nie wiadomo kto go zaprojektuje. Dopiero w 1906 roku wybrano spośród sześciu projektów ten autorstwa Josefa fanty, profesora Politechniki w Pradze, projektanta m.in. Centralnego Dworca Kolejowego w stolicy Czech.
Projekt projektem, jednak dokumentację dotyczącą budowy pomnika Fanta przysłał Komitetowi dopiero po wielu apelach. Budowę rozpoczęto w 1910 roku. W dwa lata firma budowlana Otokara Nekvasila wykonała całą dolną część pomnika i sklepienie. Otwarcie pomnik miało nastąpić w sierpniu 1914 roku, wyprzedził je jednak wybuch I wojny światowej. Oficjalnie pomnik otwarto dopiero w 1923 roku.
Pomnik-budynek zaprojektowany został w stylu secesji, podstawę stanowi kwadrat a fasady to parabole rozszerzające się ku ziemi.
Na narożnikach umieszczono kosze na ognie oraz postacie z tarczami wyobrażającymi Francję, Austrię, Rosję i Morawy.
Piramida wysoka na 26 metrów zwieńczona jest miedzianą kulą ziemską a z tej wyrasta wysoki na 10 metrów starosłowiański krzyż symbolizujący Zbawienie. Na krzyżu widnieją płaskorzeźby przedstawiające Jezusa Chrystusa, Marię Pannę, Jana Ewangelistę i Boga Ojca oraz głowę Adama a także pelikana – symbol ofiary Chrystusa. Wszystkie te rzeźby wykonał Frantriśek Anyż.
W aureoli umieszczono słowa Psalmu: “Prawda i sąd – czyny jego”, imiona Ewangelistów oraz cytat ze staroczeskiej pieśni religijnej: “Panie, zmiłuj się nad nami. Chryste, zmiłuj się nad nami”. Wszystkie napisy są w języku czeskim.
Na samym pomniku też umieszczono napisy. Najpierw były to cytaty z Biblii, zniszczone zostały jednak podczas wojny.
Jeden z napisów głosi: “Mogiła Pokoju walczy na światowym polu bitwy o światowy pokój”.
Inny napis w języku czeskim to cytat z czeskiego prezydenta Masaryka: “Nie przemocą, ale łagodnością, nie mieczem, ale pługiem, nie krwią, ale pracą, nie śmiercią, ale życiem dla życia”.
Napis francuski i rosyjski to modlitwa: “Odpoczynek wieczny, o daj im Panie, a światłość wiekuista niechaj im świeci”.
Nad wejściem do kaplicy, która znajduje sią w dolnej części mogiły umieszcozno napis, cytat z proroka Izajasza: “Moi polegli znów powstaną”.
Wejście do kaplicy zdobione jest kratą ochronną oraz alegorią bólu i żalu – postać matki opłakującej syna, żony lub kochanki z wieńcem laurowym dla bohatera a także gałązką lipową – symbolem pamięci. Te rzeźby są autorstwa Ćeneka Viosmika. Po obu stronach wejścia do kaplicy znajdują się granitowe tablice z tekstem ofiarującym pamięci poległych żołnierzy austriackich, francuskich i rosyjskich. Tablice noszą identyczny tekst w języku czeskim, francuskim i niemieckim. Jedynie tablica w języku rosyjskim (na życzenie Rosjan) poleca pamięci tylko żołnierzy rosyjskich.
Kaplica ma wymiary 10 na 10 metrów o przykryta jest dziewięciometrowym sklepieniem z cegły. Pod kaplicą zbudowano ossarium czyli kostnicę, w której składane były i są szczątki odkrywane na dawnym polu bitwy. Przykryte jest płytą marmurową z napisem “Pax honor” (Pokój cześć). Od 1997 roku Mogiła jest podświetlana w rocznicę bitwy pod Austerlitz i w święta państwowe i religijne.
Adam Gąsior
szukając napoleona 