Jan Henryk Dąbrowski, Antoni Kosiński, Andrzej Niegolewski,Ignacy Prądzyński, Józef Wybicki – tę piątkę zna każdy miłośnik epoki napoleońskiej. Więcej, oprócz Kosińskiego, są to postacie powszechnie znane w Polsce. Wszyscy byli znakomitościami swej epoki, wielkimi patriotami i wszyscy związani byli z Wielkopolską. Stąd ich upamiętnienie w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu.
Wśród kilkunastu trumien i urn znajdujących się w Krypcie Zasłużonych przy Kościele pw. Św. Wojciecha w Poznaniu, pięć szczególnie jest ważnych dla autora tego blogu.
To trumny z prochami Józefa Wybickiego – twórcy Hymnu Polskiego, Antoniego Kosińskiego – współtwórcy Legionów Dąbrowskiego, Andrzeja Niegolewskiego – szwoleżera i uczestnika m.in. szarży pod Somosierrą oraz urna z prochami Ignacego Prądzyńskiego – żołnierza, uczestnika kampanii napoleońskich w 1809, 1812, 1813 i 1814,. Między nimi stoi urna z sercem generała Jana Henryka Dąbrowskiego – jego akurat w tym miejscu nie trzeba przypominać. Czwórka z powyżej wymienionych zostało kawalerami Legii Honorowej, wszyscy otrzymali Krzyże Virituti Militari.
Pomysł utworzenia panteonu wybitnych Wielkopolan, na wzór krakowskiej Skałki, zrodził się po odzyskani niepodległości przez Polskę. Wpadł na niego proboszcz parafii św. Wojciecha, ksiądz Bolesław Kościelski, poparł go Heliodor Święcicki, rektor Uniwersytetu Poznańskiego. Już wiosna 1922 roku pod przewodnictwem biskupa Stanisława Łukomskiego rozpoczął prace Komitet Budowy Grobów Zasłużonych.
10 czerwca 1923 do kościoła św. Wojciecha przeniesione trumnę z pierwszymi prochami – Karola Marcinkowskiego, lekarza, znanego z walki o polskość. Nie złożono jej jednak w krypcie, ale w marmurowym sarkofagu wschodniej części nawy południowej.
14 października w krypcie kościelnej złożono w specjalnie wykonanych sarkofagach (istniejących do dzisiaj) prochy trzech wielkich postaci epoki napoleońskiej: Antoniego „Amilkara” Kosińskiego, Andrzeja Niegolewskiego i Józefa Wybickiego. 27 marca 2019 roku złożono w krypcie urnę z prochami Ignacego Prądzyńskiego. W 1992 roku w kaplicy św. Antoniego umieszczono urnę z sercem generała Jana Henryka Dąbrowskiego.
Pierwotna krypta, zbyt mała, skromna wymagała powiększenia. 20 marca 1996 roku ukonstytuował się nowy Społeczny Komitet Budowy Krypty Zasłużonych Wielkopolan. W jego skład weszli: ks. arcybiskup Jerzy Stroba, prezydent miasta Wojciech Szczęsny Kaczmarek, rektor Akademii Rolniczej Ryszard Ganowicz, historyk Zenon Szymankiewicz, dyrektorzy wydziałów Urzędu Wojewódzkiego Lena Bednarska i Jerzy Gładysiak (koordynator budowy), architekt Jerzy Gurawski, prezes Fundacji „Polska Sztuka Użytkowa” Andrzej Miarkowski (organizator przedsięwzięcia), prezes firmy budowlanej Energopol 7 Jerzy Ciechanowski i proboszcz parafii ks. Zygmunt Sterczewski. Pracom Komitetu przewodniczył wojewoda poznański Włodzimierz Łęcki. Równocześnie, dzięki środkom przekazanym przez Ministerstwo Kultury i sztuki wykonano konserwację sarkofagów i zabytkowej substancji starej krypty.
Uroczyste otwarcie nowej części krypty nastąpiło 15 czerwca 1997 roku w ramach wielkopolskich obchodów dwustulecia powstania polskiego hymnu – Mazurka Dąbrowskiego.
Obecnie krypta ma powierzchnię prawie 200 metrów kwadratowych. Jest zamknięta dwiema półkolistymi absydami. Wchodzi się do niej przez oszklone wejście po północnej stronie kościoła, kratę i starą kryptę.
Na ścianie wiszą tabliczki z danymi donatorów. Do tej pory złożono tutaj 11 trumien z prochami zasłużonych Wielkopolan oraz dwie urny.
Adam Gąsior
szukając napoleona 