20 stycznia 1797 roku w Mediolanie, na Placu Katedralnym, generał Jan Henryk Dąbrowski odczytał odezwę do Polaków, by wstępowali do Legionów. Dzisiaj Plac Katedralny jest jednym z najważniejszych miejsc turystycznych w stolicy Lombardii.
Dąbrowski dotarł z Francji do Mediolanu 2 grudnia 1796 roku. Spotkał się z Bonapartem i już 9 stycznia 1797 został podpisana konwencja o utworzeniu Legionów Polskich Posiłkujących Lombardię. Według konwencji mundury i dowództwo miały być polskie.
By zachęcić Polaków mieszkających we Włoszech, dezerterów z armii austriackiej, Dąbrowski przygotował odezwę. Wygłosił ją 20 stycznia na placu przed katedrą.
Plac Katedralny, to najważniejszy plac miasta. Stąd najlepiej zacząć zwiedzanie Mediolanu, bo przy samym placu usytuowanych jest kilka ważnych obiektów do zwiedzania, w tym dwa związane z Napoleonem Bonaparte.
Plac ma kształt prostokąta i razem z katedrą ma powierzchnię 34 tys. metrów kwadratowych, część otwarta, przed katedrą to 17 tys. metrów kwadratowych. O jego popularności świadczy, że każdego roku odwiedza go ponad 6 mln turystów. W czasach przedpandemicznych czekały na nich stragany z pamiątkami, z przekąskami i – jak to na wielkich placach europejskich – gołębie.
Na placu przed katedrą stoi pomnik króla Wiktora Emanuela II na koniu. Przy placu znajduje się najsłynniejsze centrum handlowe – Galeria Wiktora Emanuela II a także Museo del Novecento i Palazzo Reale.
Odezwa Dąbrowskiego na Placu Katedralnym w Mediolanie
Odezwa do Polaków
Dąbrowski, Jenerał porucznik polski upoważniony do formowania Legionów Polskich we Włoszech do swych Współrodaków
Wierny ojczyźnie aż do ostatniej chwili, walczyłem za jej wolność pod nieśmiertelnym Kościuszką. Upadła ona wprawdzie, lecz zostaje nam pocieszająca pamięć, żeśmy wylewali krew naszą za kraj naszych przodków, i żeśmy widzieli nasze sztandary tryumfujące pod Dubienką, Racławicami, Warszawa i Wilnem. Polacy! nadzieja nas jednoczy.
Francya tryumfuje; walczy ona za sprawę narodów. Starajmyż się osłabiać jej nieprzyjaciół; zapewnia ona nam schronienie, oczekujmy lepszych przeznaczeń dla naszego kraju; stawajmy pod jej chorągwiami, są one chorągwiami honoru i zwycięstw. Legiony polskie formują się we Włoszech, na tej ziemi niegdyś świątyni wolności. Już oficerowie i żołnierze towarzysze prac waszych i waszej waleczności, są zemną; już organizują się bataliony. Przychodźcie towarzysze moi! rzućcie broń którą was nosić zmuszono.
Walczmy za wspólną sprawę narodów, za sprawę wolności pod walecznym Buonapartem, zwycięzcą Włoch. Trofea Rzeczypospolitej francuskiej są naszą jedyną nadzieją, przez nią tylko i jej sprzymierzonych, odzyskamy te drogie ogniska nasze, które opuściliśmy ze łzami.
W kwaterze głównej w Medyolanie dnia 20 stycznia 1797r. –
l go Pluviose roku Vgo Rzeczypospolitej francuskiej
polski Jenerał – porucznik Jan Dąbrowski
Adam Gąsior